اوراق بهادار:

اوراق بهادار، یک ابزار مالی قابل داد و ستد است که دارای ارزش مالی می باشد.

انواع اوراق بهادار:

اوراق حقوقی صاحبان سهام مثل سهام عادی

اوراق بدهی مثل :سند بدهی بانک، سهام قرضه و اوراق بدهی

ابزار های مشتقه مانند: اختیار معامله و قراردادهای آتی، پایاپای

سهام عادی:

سهام عادی یک نوع دارائی مالی است که نشان ‌دهنده مالکیت در یک شرکت می باشد.

ویژگی‌های سهام عادی :

از ویژگی های سهام عادی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-حق مالکیت

-مسئولیت محدود سهامداران

-حق رای و کنترل شرکت

-حق تقدم در خرید سهام جدید

سهام ممتاز:

سهام ممتاز نوعی از اوراق بهادار بوده و دارنده سهام، نسبت به دارایی و درامد های شرکت، حقوق محدود و معینی دارد.

این سهام را به دو دلیل ممتاز می‌نامند:
سود این سهام قبل از سهام عادی پرداخت می شود، به این معنی که به هنگام انحلال شرکت و فروش دارایی ها پس از تصفیه بدهی شرکت، ابتدا دارندگان صهام ممتاز حقوق خود را دریافت می کنند.

سهام ممتاز ویژگی های اوراق قرضه و سهام عادی را دارد و به همین دلیل، اوراق بهادار ترکیبی نیز نایده می شود.

شباهت سهام ممتاز با سهام عادی:

شرکت های سهام ممتاز و شرکت های سهام عادی، از نظر هزینه های مالیاتی و نداشتن سررسید به هم شباهت دارند.

سهام ممتاز با توجه به دریافت سود ثابت مانند اوراق قرضه، در گروه اول اوراق بهادار قرار می گیرند.

ویژگی های سهام ممتاز:

-سهام ممتاز بدون سررسید می باشد.

-این سهام برای صاحبانش در بردارنده نوعی حق مالکیت در شرکت می باشد.

-سهامداران ممتاز دارای حق مالکانه می باشند، و به همین دلیل شرکت انتشار دهنده الزامی ندارد دارایی‌های خود را وثیقه یا رهن این اوراق قرار دهد.

-هنگامی که شرکت سود داشته باشد به دارندگان این سهام سود پرداخت می شود.

-پرداخت سود دارندگان سهام ممتاز قبل از پرداخت سود دارندگان سهام عادی انجام می شود.

-در هنگام انتخاب هیئت مدیره و سایر امور مربوط به شرکت، دارندگان سهام ممتاز حق رای نداشته و نمی توانند در تصمیم کیری های شرکت دخالت کنند.

حق تقدم:

دارندگان سهام عادی علاوه بر دریافت سود سهم و حق رای، حق دیگری هم دارند که به ان حق تقدم خرید سهام می گویند.

اصولا در اساسنامه شرکت ها بر اساس حقوق مدنی قید می شود که به هنگام انتشار سهام جدید برای فروش، سهامداراد فعلی در خرید آن اولویت دارند.

تمامی دارندگان سهام شرکت دارای حق رای بوده و اگر ادعایی بر اندوخته های شرکت داشته باشند مجاز اند تا نسبت به مالکیت در سهام و پذیره نویسی ان اقدام نمایند.

سهام منتشره قبل از عرضه برای عموم مردم، به سهامداران شرکت عرضه می‌شود.
اکثر اوقات سهامداران شرکت نیز خواهان حفظ حقوق و موقعیت خود در شرکت بوده و در هنگام افزایش سرمایه و انتشار سهام جدید از سوی شرکت، نسبت به سایر خریداران اولویت دارند.  اما از ان جایی که قیمت پیشنهادی فروش سهام شرکت کم‌تر از قیمت بازار سهام می باشد، سهامداران در بیشتر مواقع از این حق‌تقدم استفاده می نمایند.
 
حق‌تقدم‌های ناشی از افزایش سرمایه شرکت‌ها همانند سهام، در بورس قابل معامله است. هنگامی که سهامدار تمایلی به دریافت سهم جدید نداشته باشد، می‌‌تواند با مراجعه به کارگزار، گواهی‌نامه حق‌تقدم خرید سهم خود را، بر پایه قیمت روز بازار، بفروشد.

عمر حق تقدم ها کوتاه بوده و چنانچه سهامداران در مهلتی که اعلام شده است اقدام به پذیره نویسی نکنند و از فروش حق تقدم صرف نظر کنند، شرکت پس از به پایان رسیدن پذیره نویسی ، گواهی های مذکور را در بورس اوراق بهادار به فروش می رساند و پس از کسر ارزش اسمی و هزینه های مربوط از مبلغ بدست امده از فروش، به حساب سهامداران واریز می شود.

سهامداران به‌طور مساوی مستحق دریافت سهام می‌‌باشند.
هدف از اعطای حق‌تقدم، حفظ کنترل سهامداران موجود بر اداره شرکت و همچنین حفظ حقوق آنها در مقابل کاهش بهای سهام و در نتیجه انتشار سهام جدید می باشد.

اگر شرکتی به سهامداران خود حق‌تقدم خرید سهام بدهد، آنان می‌توانند درصد مالکیت خود را در شرکت حفظ کنند.
سهم جایزه:

هنگامی که شرکت از ذخایر آزاد بسیاری برخوردار باشد، ممکن است بخشی از آن ذخایر را از روش انتشار سهام جایزه و در وجه سهامداران کنونی خود، و به نسبت سهامی که دارند به سرمایه تبدیل کنند.

مدیران شرکت این توانایی را دارند که با انتقال بخشی از حساب ذخایر شرکت، به حساب سرمایه سهمی و دفتر ثبتی، عملیات این کار را انجام دهند.

بعد از انتشار سهام جایزه، قیمت سهام شرکت بسته به تعداد سهام جایزه انتشار یافته در بازار سقوط می کند ،اما از انجایی که رقم سود هر سهم تغییر نمی کند، سهامداران شرکت که تعداد سهامشان افزایش یافته است پس از مدتی با ترمیم قیمت سهام، به سود دلخواه خود دست پیدا می کنند.

اوراق مشارکت:

اوراق بهادار بانام و یا بی نامی است که، با توجه به قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت با مجوز قانون خاص، برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز، جهت تکمیل و توسعه طرح های سودآور تولیدی، ساختمانی و خدماتی که شامل، منابع مالی لازم برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز واحد های تولیدی توسط دولت، شهرداری ها، شرکت های دولتی و نهاد های عمومی و موسسات عام‌المنفعه و شرکت های وابسته به این دستگاه ها، شرکت‌های سهامی خاص و عام و شرکت‌های تعاونی منتشر می‌شود.

سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های مذبور را دارند، از طریق عرضه عمومی واگذار می‌گردد.

مشتقات:

ابزار مشتقات اوراق بهاداری است که ارزش ذاتی نداشته، و ارزش های ان ها بر اساس دارایی اصلی دیگری تعیین می شود.

مهمترین ابزار مشتقات در ایران، اختیار معامله و قرارداد آتی می باشد.

اختیار معامله:

اختیار معامله نوعی از اوراق بهادار می باشد که در بازار بورس ایران وجود ندارد.

انواع اختیار معامله:

CALL یا اختیار خرید

PUT یا اختیار فروش

در کل قراردادهای اختیار در برگیرنده نوعی حق می باشند که می توان در صورت لزوم از ان ها استفاده کرد.

قرارداد های آتی:

این قراردادها نوعی از ابزار مشتقه می باشد که قابلیت خرید و فروش در بازار های مالی را دارد.

 در قرارداد های آتی طبق عقد صلح، یک طرف توافق می کند در سر رسید معین، مقدار معینی از کالاهای مشخص را در عوض قیمتی که الان تعیین می کنند به طرف دیگر، تحویل دهد.