سرمایه شرکت
سرمایه به معنای جمع قیمت اسمی سهام آن شرکت است که به قسمتهای مساوی (سهام) تقسیم میشود و هر یک از شرکاء یک یا چند سهم آن را خواهند داشت. سرمایه فاکتور ضروری برای تجارت و کسب و کار در دنیای امروز است که میتواند به دو شکل، منقول و غیرمنقول باشد. تشکیل شرکت بدون سرمایه اولیه امکانپذیر نیست. اهمیت و اعتبار شرکتهای تجاری براساس میزان سرمایه آنها مشخص میشود. در زمان تشکیل شرکت، محدودیت و حداکثری برای مقدار سرمایه تعیین نشده و از اینرو شرکا میتوانند در هر زمانی که تمایل داشته باشند، برای افزایش سرمایه شرکت تلاش کنند.
براساس ماده 5 اصلاحی اسفند 1347، در زمان تشکیل، سرمایه شرکتهای سهامی عام از 500 هزار تومان و سرمایه شرکتهای سهامی خاص، نباید از 100 هزار تومان کمتر باشد. سرمایه شرکتهای سهامی نباید از این مبالغ نباید کمتر باشند. در صورتی که سرمایه کمتر از این باشد، شرکا مکلفند کمبود سرمایه را تا مدت یک سال جبران کنند و یا شرکت را به نوع دیگر تبدیل کنند. در غیر اینصورت، هر ذینفعی میتواند درخواست انحلال شرکت را داشته باشد.
نحوه تامین سرمایه شرکت
براساس قانون تجارت، هر یک از شراکا میتوانند در زمان تشکیل شرکت، بخشی از سرمایه آن را تامین کنند. میزان سهم هر یک از شرکا، براساس نوع شرکت مشخص میشود. به عنوان مثال در شرکتهای سهامی، باید 35 درصد سرمایه در بدو تشکیل و مابقی سرمایه نیز تا مدت 5 سال از تشکیل شرکت، پرداخت شود. اگر سرمایه شرکت بصورت غیرنقدی باشد، باید تمامی آن در زمان تاسیس، دریافت گردد.
سرمایه شرکت میتواند به دو صورت پرداخت شده و تعهد شده باشد. در برخی شرکتها، سرمایه بیشتر از شخصیت حقوقی شرکا اهمیت پیدا میکند. برای مثال در شرکتهای سهامی، میزان سرمایه و سهم شرکا با اعتبار و میزان قدرت تصمیم گیری شرکا در ارتباط است. از سوی دیگر قدرت شرکت نیز براساس میزان سرمایه آن است به گونه ای که شرکت با داشتن سرمایه زیاد میتواند قرارداد و معاملات بیشتری را انجام دهد. به همین دلیل تمامی شرکتها باید در صورت حساب، اسناد، اعلانات، نشریات و … که بطور خطی یا چاپی صادر یا منتشر میشود، میزان سرمایه خود و یا بخشی از آن که تادیه شده است را صریحاً ذکر کنند تا میزان سرمایه در دسترس مراجعین و معامله کنندگان قرار بگیرد.
انواع سرمایه شرکت
سرمایه میتواند بصورت نقدی یا غیر نقدی باشد. سرمایه اکثر شرکتها بصورت نقدی است تا در زمان نیاز بتوانند به سهولت از آن استفاده کنند. سرمایه غیرنقدی شرکت مال یا امتیاز یا عملی است که شرکاء در ازاء قیمت سهام خریداری شده، پرداخت میکنند. برای مثال ممکن است در شرکتی که موضوع آن تجارت پنبه است، شخصی یک کارخانه پنبه پاک کنی به ارزش صد هزار تومان در مقابل، صد سهم 100 هزار تومانی قبول کند. از همین جهت، مال یا امتیاز دارای ارزش و جزء سرمایه شرکت بوده که در تبصره 6 مواد الحاقی قانون تجارت تصریح شده است.
سرمایه احتیاطی شرکت
از نظر قانونی ممکن است در مدت راه اندازی یا پس از آن به شرکت خسارتی وارد گردد که موجب دلسردی شرکاء شود. در مواد اصلاحی قانون تجارت ضمن ماده 140، سرمایه دیگری به نام اندوخته قانونی در نظر گرفته شده است که مطابق با آن هیات مدیره باید یک صدم از سود خالص شرکت را برای انداخته قانونی در خود شرکت به حساب مخصوصی پس انداز نمایند. هیات مدیره تا باید تا زمانی که سرمایه احتیاطی به یک دهم سرمایه اصلی برسد، بر آن اضافه کنند و در اختیار شرکت قرار دهند.
سرمایه احتیاطی یا اندوخته قانونی یکی از موارد ضروری برای مدیریت و اداره هر شرکتی به شمار می رود. چرا که ممکن است شرکتها دچار خسارت یا زیان شوند و بنابراین باید از یک راه بی دردسر، ضررهای شرکت را جبران کنند. در کشورهای صنعتی برای سرمایه احتیاطی اهمیت خاصی قائلند که سرمایه اضافه شرکت را برای استفاده روزهای آتی شرکت، ذخیره میکنند. این امر از انحلال شرکت جلوگیری میکند و میتواند جایگزین اعتبارت و بدهی های خارج از شرکت شود.