سهام در شرکت سهامی خاص

سهام به معنای میزان سرمایه ای است که هر یک از شرکا با خود آورده اند. سهام کمترین واحد مالکیت در شرکت است و هر سهامدار به نسبت تعداد سهامی که دارد، شریک شرکت محسوب می شود. برای مثال در رابطه با شرکتی که دارای 2000 سهم است و شخصی که 100 سهم آن دارد، مالک 5 درصد از سهام این شرکت است و به همین میزان در شرکت حق رای و تصمیم گیری دارد. سهام از نظر شکلی به دو نوع بانام و بی نام تقسیم بندی می شود. در زیر به هر یک از آنها می پردازیم.

سهام با نام

سهام بانام به نوعی از سهم گفته می شود که نام دارنده آن در اسناد شرکت یا در برگه سهام مشخص می شود و در عنوان آن سهام، عبارت «با نام» ذکر می گردد. از جمله مزایای سهام با نام آگاهی شرکتهای بزرگ است که سهامداران زیادی دارند و از این طریق نسبت به هویت همه سهامداران خود آگاه می شوند. این امر موجب می شود تا شرکت به آسانی با همه سهامداران خود ارتباط پیدا کند و برای اموری از قبیل تقسیم سرمایه، تفویض اختیارات مدیریتی و تصمیم گیری آسانتر عمل نماید.

انتقال سهام با نام 

انتقال سهام بانام با رعایت برخی شرایط انجام می پذیرد. در این راستا ماده 40 لایحه اصلاحی 1347 مقرر داشته است که: « انتقال سهام بانام باید در دفتر سهام شرکت ثبت شود و انتقال دهنده یا وکیل و یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مذبور امضاء کند. در مواردی که تمام مبلغ اسمی سهام پرداخت نشده است، آدرس انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت شرکتها ذکر و توسط انتقال گیرنده و یا وکیل و یا نمایند قانونی او امضا می شود و از نظر اجرایی، تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود. در صورتی که انتقال سهام بانام بدون رعایت شرایط فوق انجام شود، از نظر شرکت و شخص ثالث بی اعتبار است». چنانچه شرایط مذکور برای نقل و انتقال رعایت نشود، سند انتقال تنها بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده از اعتبار برخوردار است و در مقابل شرکت و اشخاص ثالث بلااثر و بی اعتبار است.

شرایط انتقال سهام با نام

  • ابتدا باید تشریفات قانونی و امضای انتقال در دفتر سهام شرکت به ثبت برسد و این انتقال از طریق تنظیم صورتجلسه انتقال سهام به اداره ثبت شرکتها اطلاع داده شود. دفتر سهام شرکت رسمیت دارد و پس از ثبت انتقال سهام در آن، نقل و انتقال جنبه قانونی پیدا می کند و در مقابل شرکت و اشخاص ثالث نیز معتبر خواهد بود.
  • در صورتی که انتقال سهام بانام از طریق نماینده وی انجام شود، باید وکالتنامه رسمی یا نامه رسمی و قانونی نمایندگی در هنگام ثبت در دفاتر سهام شرکت و ثبت شرکتها ارائه شود و شماره ثبت وکالتنامه یا نامه رسمی نمایندگی در دفتر ثبت ذکر گردد.

تبدیل سهام با نام به سهام بی نام 

به منظور تبدیل سهام بانام به بی‎نام یا باید شیوه تغییر نوع سهام قبلاً در اساسنامه شرکت قید شده باشد و یا با رای هر یک از شرکا در مجمع عمومی فوق العاده شرکت، این امر تایید و روش آن انتخاب گردد. شرایط مذکور در مواد 47 تا 49 لایحه قانون تجارت سال 47 باید در روشهایی که تعیین شده است، رعایت شود. در غیر اینصورت اقدامات شرکت و نحوه تبدیل سهام،  بلااثر خواهد بود.

سهام بی‎نام

سهام بی نام دربرگیرنده نام صاحب سهم نیست و یا عبارت «با نام» روی آن ذکر نشده است. در این نوع سهام که حامل نوعی از سند در وجه حامل است و به راحتی و صرفا با قبض و اقباض برگه سهم قابل انتقال به غیر است، تشریفات انتقال سهام بانام را ندارد و به همین دلیل هر کسی که این سهم را داشته باشد، مالک آن شناخته می شود. اگر سهام بی نام گم، مفقود و یا به سرقت رود، فرد یابنده می تواند مدعی تصاحب داشته باشد.

براساس ماده 30 لایحه قانونی 1347، تا زمانی که تمام مبلغ اسمی هر سهم پرداخت نشده باشد، صدور ورقه سهم بی‌نام یا گواهینامه موقت بی‌نام ممنوع خواهد بود. به تعهد کننده اینگونه سهام، گواهینامه موقت بانام داده می شود که نقل  و انتقال آن براساس مقررات مربوط به نقل و انتقال سهام بانام انجام می شود. بر طبق این ماده می توان گفت:

  • پرداخت مبالغ پرداخت نشده سهام بی نام با صدور گواهینامه موقت با نام، تضمین می شو. در غیر اینصوررت شرکت در زمان دریافت مبالغ پرداخت نشده سهام بی نام، دچار مشکل می شود چرا که صاحب سهام که وظیفه پرداخت مبلغ سهام را دارد، مشخص نیست.
  • شرکت نمی تواند در ابتدای انتشار، سهام را بصورت بی نام منتشر نماید حتی اگر در زمان پذیره نویسی، متقاضی دریافت سهام، اقدام به امضای ورقه تعهد سهام بی نام کند. بنابراین اگر شرکتی سهام بی نام صادر کند تا زمانی که تمام مبلغ اسمی سهام پرداخت نشود، سهام شرکت حالت تعلیق خواهد داشت. به همین دلیل گواهی سهام با نام در حکم سهام بی نام است و طبق ماده 48 قانون مالیاتهای مستقیم سال 66، از منظر مالیاتی شامل مقررات سهام بی نام خواهد بود.

تبدیل سهام بی‎نام به سهام با نام

  • براساس ماده 44 لایحه قانونی 1347، تبدیل سهام بی نام به سهام با نام، باید در روزنامه کثیر الانتشار که آگهی های مربوط به شرکت در آن منتشر می شود، انتشار یابد. به این صورت که 3 نوبت و هر یک به فاصله 5 روز منتشر شود. یک مهلت شش ماهه، از تاریخ اولین آگهی، به صاحبان سهام داده شود تا برای تبدیل سهام خود به مرکز شرکت مراجعه کنند. در آگهی تصریح خواهد شد که پس از انقضای مهلت مزبور، کلیه سهام بی نام شرکت باطل شده تلقی می گردد.
  • براساس ماده 45، اگر سهام بی نام در ظرف مهلت مقرر در ماده 44 برای تبدیل به سهام با نام، به مرکز شرکت تسلیم نشده باشد، انتقال باطل شده است و برابر تعداد آن، سهام با نام صادر می شود. آگهی حراج حداکثر تا یک ماه پس از انقضای مهلت 6 ماهه مذکور، فقط یک نوبت در روزنامه کثیر الانتشار منتشر می شود. فاصله بین آگهی و تاریخ حراج حداقل 10 روز و حداکثر یک ماه است.»