ثبت شرکت اشخاص خارجی

در راستای سیاستگذاری جذب سرمایه های خارجی، دولت ایران اقدام به ثبت شرکت های خارجی اقدام نموده است. اصل 81 قانون اساسی مقرر داشته است که دادن هرگونه امتیاز تاسیس شرکت ها و موسسات در امور تجارتی، صنعتی، کشاورزی، معادن و خدمات به خارجیان مطلقا ممنوع می باشد اما با توجه به نظریات شورای نگهبان، شرکتهای طرف قرارداد با دولت جمهوری اسلامی ایران می‌توانند تقاضای ثبت شرکت و شعبه آن را داشته باشند.

مقررات ثبت شرکت توسط اتباع خارجی 

مطابق با ماده 1 قانون ثبت شرکت‌ها (مصوب 1310)، هر شرکتی که در ایران تشکیل و مرکز اصلی آن در ایران باشد، شرکت ایرانی محسوب می باشد. از اینرو اشخاص خارجی اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که با ثبت شرکت در ایران سهامدار آن شرکت می‌شوند، فارغ‌ از نوع تابعیت شرکا و سهامداران آن، یک شخصیت حقوقی ایرانی خواهند بود. براساس بند دوم ماده 4 آیین‌نامه اجرایی قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی، از نظر درصد مشارکت هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود ندارد. به این معنا که سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند شرکت خود را تا نسبت 100% در ایران ثبت نمایند.

ماده 34 آیین‌نامه اجرایی قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی مقرر نموده: «اگر انجام سرمایه‌گذاری خارجی منجر به تشکیل شرکت ایرانی شود، تملک زمین به نام شرکت متناسب با طرح سرمایه‌گذاری به تشخیص سازمان مجاز خواهد بود. سرمایه گذاران مزبور تا 100 درصد می‌توانند شرکت خارجی ثبت کنند که از حق مالکیت اموال منقول و غیرمنقول برخوردار هستند.» در صورتی که اشخاص خارجی اعم از حقیقی و حقوقی، به منظور سرمایه‌گذاری در کشور اقدام به ثبت یک شرکت در کشور کنند و صاحب تمام یا بخشی از سهام آن شرکت شوند، می‌توانند به نام شرکت ایرانی ثبت شده، زمین در اختیار بگیرند.

براساس ماده ٣ قانون ثبت شرکت‌ها، فعالیت شرکتهای خارجی در ایران منوط به قانونی بودن فعالیت آن‌ها در کشور اصلی خود بوده و که تشخیص این امر در اداره ثبت اسناد تهران انجام می شود. از اینرو ابتدا اداره ثبت اسناد تهران با بررسی مدارک لازم از قبیل گواهی اداره ثبت محل و یا گواهی دفتر ثبت تجارتی قانونی بودن، تقاضای اشخاص خارجی را در کشور اصلی خود احراز می‌کند.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت شرکت های خارجی

اشخاص خارجی جهت ثبت شرکت خود باید به اداره کل ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی مراجعه کنند و مدارک زیر را ارائه دهند: 

• ارائه اظهارنامه ثبت 
• ارائه مصدق از اساسنامه شرکت
• صورت جلسه مجمع عمومی موسسین و هیات مدیره
•  ارائه مصدق از اختیارنامه عمده شرکت در ایران  
• تنظیم شرایط عملیات شرکت خارجی به موجب قوانین داخلی کشور 
• داشتن مجوز یا قرارداد قانونی با یکی از وزارتخانه‌ها یا سازمان‌های دولتی 
• اگر شرکت چند نماینده مستقل در ایران داشته باشد، ارائه یک نسخه مصدق از اختیارنامه هر یک از شعبات الزامی است.
• در صورتی که شرکت از نوع سهامی خاص باشد، ارائه رسید بانکی سرمایه مبنی بر پرداخت حداقل ٣5% از سرمایه شرکت الزامی است. 

نکته مهم: اظهارنامه ثبت شرکت‌های خارجی باید به زبان فارسی نوشته شود و حاوی نام کامل شرکت، مقدار سرمایه شرکت در تاریخ تقاضا نوع شرکت از قبیل سهامی تضامنی و مختلط و …، مرکز اصلی شرکت، آدرس صحیح آن و تابعیت شرکت، و سایر موارد مندرج در ماده 6 نظامنامه اجرای قانون ثبت شرکت‌ها مصوب سال ١٣١٠ باشد.

مراحل ثبت شرکت خارجی

 براساس ماده ٢٠ نظامنامه، در ظرف یک ماده از تاریخ ثبت هر شرکت خارجی یا شعبه آن، دایره ثبت شرکت‌ها باید مراتب ذیل را در مجله رسمی وزارت عدلیه و یکی از روزنامه‌های یومیه تهران منتشر کند. لازم به ذکر است که هزینه های انتشار بر عهده اشخاص خارجی متقاضی ثبت شرکت است.

• ارائه خلاصه اساسنامه شرکت 
• اسم اشخاصی که از طرف شرکت حق امضا دارند.
• اسم نماینده عمده شرکت در ایران؛ در صورتی که شرکت در ایران چند نفر نماینده مستقل داشته باشد ارائه اسامی همه آنها الزامی است. 
•  نام شخص یا اشخاص مقیم در ایران که جهت اخذ کلیه ابلاغیه‌های مربوط به شرکت، صلاحیت دارند.

پس از ثبت شرکت باید از طرف اداره ثبت به متقاضی، تصدیق نامه ارائه شود.

نحوه ثبت شعبه شرکت خارجی 

براساس ماده 8 اظهارنامه، در صورتی که اشخاص خارجی تقاضای ثبت شرکت در ایران را داشته باشند و یا بخواهند یک شعبه راه اندازی کنند، باید اظهارنامه ثبت را به زبان فارسی برگردانده و مصدق سند ثبت شرکت در ایران را به مدیر شعبه ارائه دهند. در ادامه این ماده آمده است که اگر تقاضای ثبت شعبه در ضمن تقاضای ثبت شرکت اصلی انجام شود، تقدیم سواد مصدق سند ثبت شرکت اصلی ضرورتی ندارد.

مقررات جزائی 

ماده 5 اظهارنامه مقرر داشته است که: «در صورتی که نماینده یا مدیر شعبه هر شرکت خارجی قبل از ثبت نمایندگی یا شعبه شرکت در ایران، اقدام به عملیات تجارتی یا صنعتی یا مالی نماید، محکوم به جزای نقدی می شود.» به عبارت دیگر، اشخاصی خارجی که متقاضی فعالیت تجاری در ایران هستند، باید قبل از شروع فعالیت خود، شرکت یا نمایندگی را ثبت کنند در غیر این صورت محکوم به تاخیر پس از صدور حکم متخلف به تادیه هزینه ها محکوم می شود و هر‌گاه حکم قطعی شده باشد و تا 3 ماه پس از تاریخ ابلاغ آن تخلف ادامه یابد، دولت از عملیات نماینده یا مدیر شرکت متخلف جلوگیری می کند. 

شعبات و نمایندگی متقاضی ثبت در ایران

اگر چه قانونگذار ایرانی، امکان ثبت شرکت توسط اشخاص خارجی را فراهم ساخته اما برای آن مقرراتی نیز در نظر گرفته است. به عبارت دیگر، ثبت شعبه یا نمایندگی شرکت خارجی در ایران مشروط به عمل متقابل کشور متبوع شرکت خارجی است. به این معنا که اگر در کشور متبوع شرکت خارجی، شرکت ها یا شعبه های ایرانی ثبت شده باشند، متقابلاً شرکت های آن کشور نیز در ایران اجازه ثبت پیدا می کنند.