چگونه شرکتها به یکدیگر تبدیل می شوند؟
گاهی ممکن است شرکا به هر دلیلی تصمیم به تغییر شرکت بگیرند. شرکا در زمان تاسیس شرکت سعی می کنند با در نظر گرفتن خصوصیات هر یک از انواع شرکت های تجاری و مقایسه آن با نیازها و پتانسیل های خود، برای تاسیس شرکت عمل کنند. اما ممکن است در میانه راه متوجه شوند که شرکت در حال فعالیت، مطابق با نیازهای آنها نیست و یا خواست و اهداف آنها را برآورده نمی کند. بنابراین تصمیم به تغییر شرکت می گیرند. این در حالی است که شرکت ها به راحتی می توانند به نوع دیگری تبدیل شوند، بدون آنکه شخصیت حقوقی آنها از بین برود و همانند قبل به فعالیت خود ادامه می دهند.
یکی از مهمترین دلایلی که بسیاری از شرکا تصمیم می گیرند تا شرکت خود را تبدیل کنند، خودداری از تشکیل شرکت مجدد و انحلال شرکت فعلی می باشد. تشکیل یک شرکت جدید نیازمند طی کردن مراحل اداری و تشریقات ثبت است. همچنین باید حق الثبت نیز برای آن پرداخت شود. در حالی که در تبدیل شرکت تمامی این فرآیندها حذف می شود.
شرط تبدیل شرکت
برای تبدیل شرکت، ابتدا باید جواز آنها مورد تایید باشد. در این رابطه هیچ قاعده و لایحه قانونی کلی در قانون تجارت وجود ندارد. براساس ماده 278 لایحه قانونی، شرکا می توانند شرکت سهامی خاص را به سهامی عام و براساس ماده 135 قانون تجارت، می توانند شرکت تضامنی را به شرکت سهامی تبدیل کنند. در صورتی که تمامی شرکا در مورد موضوع تبدیل شرکت دارای رای و نظر یکسان باشند، می توانند هر شرکتی را که بخواهند به شرکت دیگری تبدیل کنند. در این رابطه کار آنها مخالف قانون نیست.
زمانی که شرکت تبدیل می شود، ممکن است موجب تغییراتی در تعهدات شرکا باشد و به همین دلیل رضایت همه آنها برای تبدیل شرکت ضرورت پیدا می کند. در عین حال تبدیل شرکت به حقوق اشخاص ثالث که قبل از تبدیل با شرکت قرارداد داشته اند، لطمه ای وارد نمی کند. به عنوان مثال اگر یک شرکت تضامنی به شرکت با مسئولیت محدود تبدیل شود، طلبکاران شرکت قبل میتوانند تبدیل شرکت را نادیده بگیرند و برای طلب خود به شرکت مراجعه کنند. در این رابطه شرکت تضامنی موظف به پاسخگویی می باشد.
نحوه تبدیل شرکت
تبدیل شرکت تنها با تصمیم گیری انجام نمی شود. بلکه باید تمامی شرایط و وضعیت شرکت نیز مد نظر قرار بگیرد. برای مثال اینکه شرکت فعلی از نظر شرایط با شرکتی که در آینده به آن تبدیل می شود، چه سنخیتی با یکدیگر دارند، اهمیت زیادی دارد. ممکن است تعداد شرکا، میزان سرمایه و همچنین اساسنامه شرکت فعلی با شرکتی که در آینده به آن تبدیل می شود، با یکدیگر تطابق نداشته باشند. به عنوان مثال، براساس ماده 278 لایحه قانونی، تبدیل شرکت سهامی خاص به سهامی عام، تنها با پذیرش دو شرط افزایش سرمایه به میزانی که برای ایجاد شرکت سهامی عام لازم است و همچنین اصلاح اساسنامه ممکن می شود.
تبدیل اجباری شرکت
اگر چه در بیشتر مواقع تبدیل شرکت تنها براساس رای و نظر شرکا صورت می گیرد، اما گاهی نیز تبدیل شرکت امری اجباری است. در این رابطه قانونگذار در مورد تبدیل اجباری شرکت نیز حکم صادر کرده است. بر همین اساس ماده 5 لایحه قانونی مقرر داشته است که اگر سرمایه شرکت سهامی عام یا خاص به هر دلیلی از حد مشخص شده خود کمتر شود، شرکای این شرکت ها باید ظرف مدت یک سال نسبت به افزایش سرمایه تا میزان حداقل مقرر اقدام کنند. در غیر این صورت تبدیل شرکت به سایر انواع شرکت امری ضروری است. در صورتی که شرکا برای افزایش سرمایه یا تبدیل آن به انواع شرکت دیگر هیچ اقدامی نکنند، هر ذینفع میتواند انحلال شرکت را از دادگاه درخواست کند.
انواع تبدیل شرکت
تبدیل شرکت سهامی خاص به سهامی عام
براساس ماده 278 لایحه قانونی، برای تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام باید چهار شرط پذیرفته و اجرا شود که عبارتند از: افزایش سرمایه، اصلاح و تنظیم اساسنامه، گذشتن دو سال از تاریخ تاسیس و تصویب تبدیل شرکت در مجمع عمومی فوقالعاده شرکت سهامی خاص و تصویب دو ترازنامه شرکت سهامی خاص. در این صورت شرکت می توانند برای تبدیل شرکت سهامی خاص به نوع عام اقدام کنند.
تبدیل شرکت سهامی عام به سهامی خاص
برای تبدیل شرکت سهامی عام به سهامی خاص در قانون تجارت هیچ حکمی صادر نشده است و در این رابطه میان حقوقدانان درباره جواز این تبدیل اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند که اگر شرکت سهامی عام بخواهد به شرکت سهامی خاص تبدیل شود باید ابتدا منحل شود و سپس سهامداران آن، برای تشکیل شرکت سهامی خاص اقدام کنند. اما گروهی دیگر بر این باورند که تبدیل شرکت سهامی عام به شرکت سهامی خاص تنها با رعایت ماده 5 لایحه قانونی امکان پذیر است چرا که مقررات این شرکت با قواعد آمره و ضمانت اجرای مدنی و کیفری قانونگذار حمایت میشود.
تبدیل شرکت تضامنی یا نسبی به شرکت سهامی عام یا خاص
براساس قانون تجارت، شرکای شرکت های تضامنی یا نسبی میتوانند با تایید رسمی از سوی تمامی شرکا، شرکت خود را به شرکت سهامی عام تبدیل کنند که باید تمامی مقررات راجع به شرکت سهامی رعایت شده باشد. اما تبدیل شرکت موجب خسارت به طلبکاران نمی شود و شرکا باید در دوره عملیات شرکت تضامنی و نسبی نسبت به اشخاص ثالث پاسخگو باشند.
تبدیل شرکت سهامی به یکی از شرکتهای موضوع قانون تجارت
برای تبدیل شرکت سهامی به یکی از شرکت های موضوع قانون تجارت ابتدا باید همه شرکا رضایت کامل داشته باشند. این امر در مورد تبدیل شرکت سهامی به شرکت تضامنی یا نسبی ضرورت پیدا می کند. در رابطه با تبدیل شرکت سهامی به شرکت با مسئولیت محدود، کسب رضایت همه شرکا ضرورتی ندارد چرا که تبدیل شرکت موجب افزایش تعهد شرکا نمی شود.
برای تبدیل شرکت سهامی به یکی از شرکت های موضوع قانون تجارت، تصمیم گیری مجمع عمومی فوقالعاده ضرورت دارد. زیرا تنها مرجع تصمیم گیری قانون می باشد و براساس ماده 83 لایحه قانونی، تغییر در مواد اساسنامه شرکتهای سهامی فقط در صلاحیت این مجمع است.