تغییرات سرمایه در شرکت با مسئولیت محدود | شرکت با مسئولیت محدود
بر طبق ماده 108 قانون تجارت، تقسیم منافع تابع مقررات مذکور در اساسنامه شرکت میباشد و در صورتی که در اساسنامه قیدی در این باره وجود نداشته باشد، تقسیم مزبور به نسبت سرمایه شرکا صورت میگیرد. مفاد این ماده باید با رعایت مقررات امری دیگر قانون تجارت که مربوط به منافع شرکت با مسئولیت محدود است، ارزیابی شود. منظور از سود در این ماده، سود قابل تقسیم میباشد که پس از ملحوظ داشتن ذخیره احتیاطی، باقی مانده است چرا که تقسیم سود موهوم ممنوع میباشد.
مفهوم سود قابل تقسیم در شرکت با مسئولیت محدود
سود قابل تقسیم، سودی است که شرکت در پایان هر دوره عملکرد به واقع تحصیل کرده است. این سود زمانی محقق میشود که در قسمت دارایی، بیلان شرکت، مبلغی بیشتر از مبلغ مندرج در قسمت بدهی شرکت را نشان بدهد. در این رابطه قانونگذار با ذکر ماده 108 ق.ت، میگوید که سود شرکت به نحوی تقسیم میشود که در اساسنامه ذکر شده است و هرگاه اساسنامه ای وجود نداشته باشد، تقسیم سود به نسبت سرمایه شرکا به عمل خواهد آمد. بر این اساس، شرکا آزادی کامل دارند تا ترتیب تقسیم منافع بین خود را مشخص نماید. آنها میتوانند غیر از آنچه قانون تعیین شده، ذخیره اختیاری پیش بینی نمایند تا برای مصارف مختلف به کار گرفته شود. این تصمیم گیری با اکثریت آرا قابل اجرا میباشد، مشروط بر اینکه در اساسنامه پیش بینی شده باشد؛ در غیر این صورت باید به اتفاق آرا انجام شود. ذخیره مزبور ممکن است برای امور رفاهی کارکنان شرکت مورد استفاده قرار بگیرد.
تشکیل سود موهوم در شرکت با مسئولیت محدود
ماده 113 قانون تجارت مقرر میدارد که رعایت مفاد ماده 57 این قانون در مورد تشکیل سرمایه احتیاطی در شرکتهای با مسئولیت محدود الزامی میباشد. بر اساس ماده 57 قانوت تجارت در رابطه با شرکتهای سهامی سابق میباشد اما در حال حاضر برای شرکتهای با مسئولیت محدود لازم الاجرا شده است که طبق آن، در هر سال حداقل یک بیستم از عواید خالص شرکت برای تشکیل سرمایه احتیاطی صرف شود و زمانی که سرمایه احتیاطی به عشر سرمایه شرکت برسد، موضوع کردن این مقدار امر اختیاری تلقی میشود.
در واقع، این ماده، ترجمه ماده 36 ق.ت 1867 کشور فرانسه میباشد که در حال حاضر نیز اجرا میشود. هر زمانی که شرکت در سال مالی گذشته، دچار خسارت شود، محاسبه یک بیستم مذکور ـ باید با توجه به ضرر و خسارت سال قبل انجام شود و زیانهای سال گذشته و پس از آن را با استفاده از سود حاصل در سال جاری پرداخت و سپس یک بیستم از سود را به عنوان ذخیره احتیاطی کسر نمود.
ماده 133 همین قانون که جنبه آمره نیز دارد و از آنجا که هرگونه تصمیم گیری بر خلاف آن، باطل تلقی میشود، جز پیشبینی این نکته در اساسنامه میباشد. بر این اساس مجمع عمومی شرکت یا اکثریت شرکا میتوانند مبلغی به عنوان ذخیره احتیاطی اختیاری مقرر نمایند. اما مسئله ای که مطرح میشود این است که اگر در اساسنامه پیش بینی خاصی در این رابطه نشده باشد، آیا اکثریت شرکا میتوانند تصمیمات لازم را اتخاذ نماید که البته باید مبلغی از سود خالص شرکت به عنوان ذخیره اختیاری کسر گردد. پس از کسر ذخیره قانونی، سود شرکت میان شرکا صورت میگیرد و هر شریکی مجاز خواهد بود تا سهم خود را از سود شرکت دریافت کند.
تقسیم سود موهوم در شرکت با مسئولیت محدود
سود موهوم، سودی است که واقعی نباشد. مطابق با بند سوم از ماده 115 قانون تجارت، تقسیم سود موهوم ممنوع میباشد و مدیرانی را که با نبودن صورت دارایی یا به استناد صورت دارایی مزبور، چنین سودی را تقسیم مینمایند، متخلف شناخته میشوند. قانون تجارت تقسیم سود موهوم را تنها در مورد مدیر مستوجب مجازات میداند اما اعضای مجمع عمومی و یا اکثریت شرکا که حسابهای شرکت را تصویب مینمایند نیز ممکن است با مدیر هماهنگ شوند. در این شرایط عمل شرکایی که به حسابهای شرکت رسیدگی کردهاند نیز متخلف میباشند؛ مشروط بر اینکه شرایط عام جرم کلاهبرداری در مورد آنها صدق نماید.
زمانی که سود موهوم میان شرکا تقسیم میگردد و سپس از سوی مرجع قانون گذار شناسایی میشوند، باید تمامی سود دریافتی را مسترد دارند. استرداد آنچه شرکا به غیر حق اخذ نموده اند، تابع مقررات حقوق مدنی میباشند از این رو برای استرداد مبالغ دریافتی توسط شرکا، لازم نیست که سوء نیت آنها در اخذ سود ثابت شود.
تغییر سرمایه شرکت شرکت با مسئولیت محدود
زمانی که در شرکت با مسئولیت محدود شرکا تصمیم به افزایش یا کاهش سرمایه داشته باشند باید به شکل زیر عمل کنند:
- افزایش سرمایه شرکت با مسئولیت محدود
در رابطه با افزایش سرمایه شرکت با مسئولیت محدود قانون تحارت ایران محدودیت نص خاصی مشخص نکرده اما از آنجا که افزایش سرمایه از مواردی تغییر اساسنامه به شمار میرود، لذا برای صحت افزایش سرمایه باید شرایط مذکور در ماده 111 قانون تجارت رعایت گردد. بر این اساس هر گونه تغییری در اساسنامه (هر تغییری غیر از تغییری تابعیت شرکا، موضوع ماده 110 قانون تجارت) باید توسط اکثریت عددی شرکایی که حداقل سه چهارم سرمایه شرکت را دارند، تایید شود، مگر اینکه در اساسنامه طور دیگری مقرر شده باشد.
- کاهش سرمایه
کاهش سرمایه زمانی صورت میگیرد که شرکت به سرمایه موجود خود نیاز نداشته باشد و تصمیم به استرداد بخشی از سرمایه شرکت به شرکا داشته باشد. در این شرایط کاهش سرمایه در حقوق ما مشکل زیادی ایجاد نمیکند. در کشور ایران قانون گذار حداقلی برای میزان سرمایه شرکت پیش بینی نکرده است و از این جهت سرمایه شرکت میتواند به هر میزانی باشد مشروط بر این که نباید آنقدر کم باشد که جنبه تفننی پیدا کند. یکی از روشهای متداول برای کاهش سرمایه، تقلیل بهای اسمی سهم الشرکه یا تقلیل تعداد شرکا از طریق خروج آنها از شرکت میباشد. کاهش سرمایه را میتوان با اکثریت عددی شرکا که حداقل سه چهارم سرمایه را در اختیار دارند، تصویب کرد. از آنجا که کاهش سرمایه نیز همچون افزایش آن در حکم تغییر اساسنامه است، لذا تغییر آن با تایید چنین اکثریتی محقق میشود.
یکی از نکاتی که باید به آن توجه داشت، کاهش و تقلیل سرمایه شرکت با مسئولیت محدود نباید با هدف سوء و بدون توجه به حقوق طلبکاران صورت بگیرد در غیر این صورت بلااثر تلقی میشود. سرمایه شرکت با مسئولیت محدود تضمین طلب طلبکاران میباشد و از این رو شرکا نمی توانند تحت پوشش تقلیل سرمایه یا تقسیم سود، به حقوق طلبکاران صدمه ای وارد کنند.