حوزه ‏‎ مالیاتی 

همه شرکت‏ها‎ و موسسات پس از انجام امور ثبت، باید نسبت به تعیین حوزه مالیاتی خود نیز اقدام کنند. حوزه مالیاتی جهت اخذ کد اقتصادی، شرکت در مناقصات و مزایدات، افتتاح حساب بانکی، تشکیل پرونده بیمه کارکنان شرکت، اخذ کارت بازرگانی، اخذ تسهیلات بانکی و … تعیین می‎شود. حوزه مالیاتی با هدف افزایش درآمد‎های مالیاتی، شفافیت در عملکرد و پیاده سازی آیین نامه اجرایی ماده 219 قانون مالیات ‎های مستقیم اهداف پروژه، تفکیک اداره کل مالیات بر شرکت‎ها، کاهش هزینه وصول مالیات، رضایت مندی مودیان، تشکیل شده است.

براساس ماده 110 قانون مالیات، کلیه اشخاص حقوقی باید ترازنامه، اظهارنامه، سود و زیان متکی به دفاتر، اسناد و مدارک خود را حداکثر تا 4 ماه پس از سال مالیاتی بهمراه لیست اسامی تمامی شرکا، سهامداران و میزان سهام و آدرس کامل هر یک از آنها را به اداره امور مالیاتی تحویل دهند. این کار در حوزه مالیاتی تعیین شده هر یک از شرکت‏ها‎ انجام می‎شود. 

وظایف حوزه مالیاتی

اولین وظیفه حوزه مالیاتی، بررسی مندرجات قسمت مربوط به مودی در فرم اطلاعات هویتی است که باید با اسناد و مدارک، مدارک شناسایی از جمله کپی شناسنامه با اصل آن مطابقت داده شود و در صورت تطابق کامل و عدم وجود اشکال، عکس مودی را ممهور و پس از تکمیل اقلام اطلاعاتی مربوط به خود، صحت مندرجات آن را تایید و مهر و امضا کند. پس از آن، کارشناس مربوطه مدارک را جهت تایید به سر ممیزی خود تحویل می‎دهد و سرممیزی مالیاتی نیز پس از کنترل و حصول اطمینان از صحت مندرجات، آن را در قسمت مشخص شده مربوط به خود تایید و مهر و امضا می‎کند. حوزه مالیاتی فرم اطلاعات هویتی را در دفتر اندیکاتور حوزه ثبت نموده و آخرین قسمت آن را پس از مهر و امضا کرده و بعنوان رسید به مودی  ارائه می‎دهد.

اگر محل فعالیت تجاری بصورت اجاره نامه عادی تنظیم شده باشد، اجاره‎نامه مذکور باید از طرف سر ممیزی، بصورت جداگانه و به عنوان محل مندرج در اجاره نامه یک محل تجاری و محل فعالیت مودی تعیین شود. یکی از شروط در اجاره نامه، مطابقت آن با نشانی مودی در پرونده مالیاتی مربوطه است. حوزه مالیاتی باید پس از جمع آوری مدارک مودیان، حوزه مالیاتی آنها را در دو بخش مجزا و بر اساس مدارک دارای کد اقتصادی طبقه بندی نماید و پس از فهرست برداری، آنها را به اداره اطلاعات و خدمات مالیاتی و یا نظارت و پیگیری ارائه دهد.

مراجع تشخیص حوزه مالیات و وظایف و اختیارات آنها

براساس ماده 219 قانون مالیات، شناسایی و تشخیص درآمد مشمول مالیات‌، مطالبه و وصول مالیات موضوع این قانون بر عهده سازمان امور مالیاتی کشور است که طبق بند الف‌ مـاده ‌59 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، ایجاد شده است. نحوه اجرای مسئولیت‏ها‎، استفاده از اختیارات، برخورداری از صلاحیت‌های هر یک از ماموران مالیاتی، اداره امور مالیاتی و ترتیبات اجرای احکام مقرر در این قانون بر اساس آیین‌نامه‌ای خواهد بود که حداکثر ظرف مدت 6 ماه پس از تصویب این قانون به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور، توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی تصویب می‎شود.

ماده ‌226 همین قانون مقرر می‎دارد که: «عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر از طرف مودیانی که موظف به ارائه اظهارنامه، ترازنامه، حساب ‌سود و زیان هستند، موجب عدم رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان آنها می‎شود.» که این امر تبعات سوء دیگری را به دنبال دارد.

مودیان مالیاتی می‎ توانند در اظهارنامه، ترازنامه و یا حساب ‌سود و زیان تسلیمی که از نظر محاسبه در آنها اشتباه شده است، با ارائه مدارک لازم ظرف یک ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم ‌اظهارنامه نسبت به رفع اشتباه اقدام کنند و اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان اصلاحی را به حوزه مالیاتی ارائه دهند. حوزه مالیاتی نیز موظف به رفع ایرادات می‎باشد.

مطابق با ماده ‌227 در مواردی که اظهارنامه، ترازنامه و حساب سود و زیان مودی تایید شده و پس از تشخیص علی‌الراس و صدور برگ تشخیص‌، ثابت شود که مودی در رابطه با فعالیت‏ها‎ی خود مخفی کاری نموده و یا اداره امور مالیاتی در موقع صدور برگ تشخیص از آن بی اطلاع بوده است، مالیات باید با محاسبه درآمد ناشی از فعالیت‌های مذکور تعیین و مابه‌التفاوت آن با رعایت مهلت مقرر در ماده 157 این قانون، دریافت گردد.

براساس ماده 228، اگر اظهارنامه، ترازنامه و یا حساب سود و زیان مودی تایید نشود و و یا مودی اوراق مزبور را در موعد مقرر قانونی به اداره مالیات تحویل نداده باشد، حوزه مالیاتی موظف است تا طبق مقررات این قانون، جریمه و مالیات وی را تشخیص و مطالبه نماید.

مطابق با ماده 229 حوزه مالیاتی مجاز است تا برای رسیدگی به اظهارنامه یا تشخیص هرگونه درآمد مودی به تمامی دفاتر و اسناد و مدارک مربوط مراجعه و رسیدگی کند که مودی مالیات نیز موظف است تا مدارک مورد درخواست را ارائه دهد. در غیر اینصورت در امور مالیاتی آن سال، رسیدگی به پرونده مالیاتی به نفع او نخواهد بود مگر آن که قبل از تشخیص قطعی درآمد مشخص شود که ارائه آنها در مراحل قبلی به عللی خارج از حدود اختیار مودی میسر نبوده است‌. 

ماده 230 مقرر می‎دارد که: «اگر مدارک و اسناد حاکی از تحصیل درآمد نزد اشخاص ثالث موجود باشد، اشخاص ثالث باید حوزه مالیاتی مراجعه و اصل ‌یا رونوشت اسناد مربوط و هرگونه اطلاعات مربوط به درآمد مودی یا مشخصات او را ارائه دهند. در غیر این صورت اگر در اثر این استنکاف آنها، خسارتی متوجه دولت شود، مشمول جبران زیان وارده به دولت خواهند شد.»

بر اساس ماده ‌231، در مواردی که حوزه مالیاتی بطور کتبی از موسسات دولتی‌، وزارتخانه‌ها، شرکت‌های دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی، شهرداریها و سایر موسسات و نهادهای عمومی و غیردولتی اطلاعات و اسناد لازم را در زمینه فعالیت، معاملات و درآمد مودی را درخواست کند، ارگانهای مزبور باید کپی گواهی شده اسناد مربوط و هرگونه ‌اطلاعات ‌لازم را در اختیار آنان قرار دهند. مگر این که مسئول امر ابراز آن را مخالف مصالح مملکت تشخیص دهد که در این صورت با موافقت وزیر مسئول و تایید وزیر امور اقتصادی و دارایی از ابراز آن، خودداری می‌شود.

براساس ماده 232، تمامی حوزه‏ها‎ی مالیاتی باید اطلاعاتی را که ضمن رسیدگی به امور مالیاتی مودی کسب کرده اند، محرمانه تلقی و جز در امر تشخیص درآمد و مالیات نزد مراجع ذیربط در حد نیاز، از افشای آنها خودداری کنند. در غیر اینصورت طبق قانون مجازات اسلامی، با آنها رفتار خواهد شد.

مطابق با ماده 233، اداره امور مالیاتی ضمـن رسیدگی‌های خـود بـه تخلفـات مالیاتـی مـودی موضـوع مـاده 201 این قانون، باید مراتب را برای تعقیب به دادستان انتظامی مالیاتی گزارش دهند.

ماده 235 مقرر نموده است که: «حوزه‏ها ‎ی مالیاتی باید نسبت به مودیاتی که بدهی مالیاتی قطعی خود را پرداخت کرده اند، حداکثر ظرف 5 روز از تاریخ وصول تقاضای مودی، مفاصا حساب مالیاتی را تنظیم و به مودی ارائه دهند.»