مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره، هرکدام وظایف و مسئولیت های ویژه‌ای را در شرکت ایفا میکنند. هرکدام از این دو گروه با توجه به اختیاراتی که در شرکت دارند، توانایی انجام یکسری فعل و انفعالاتی را میباشند. با اینحال بسیاری از افراد، این دو گروه را با یکدیگر اشتباه گرفته و تصور میکنند وظایف یکسانی دارند. در صورتی که اصلا چنین نیست. در ادامه به معرفی و بررسی تفاوت هر کدام از آنها میپردازیم.
مسئولیت های مدیر عامل
مدیرعامل، بالاترین مدیر اجرایی در یک شرکت محسوب میشود. مسئولیت های اصلی این فرد شامل توسعه و پیاده‌سازی استراتژی های سطح بالا، تصمیم‌گیری های اصلی شرکت، مدیریت کل عملیات و منابع شرکت و عمل کردن به‌عنوان نقطه اصلی ارتباط بین هیئت مدیره و عملیات شرکت میباشد. در اکثر شرکت ها، مدیرعامل دارای سمتی در هیئت مدیره میباشد؛ حتی در بعضی مواقع رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل یک نفر هستند.
مدیر عامل، باتوجه به حدود اختیاراتی که توسط هیئت مدیره به او داده شده، مسئولیت های مختلف و مهمی در شرکت داشته و به بیانی، نماینده شرکت محسوب میشود. در نتیجه این فرد دارای حق امضا میباشد. باتوجه به اهمیت سمت مدیر عامل، بهتر است در انتخاب آن دقت زیادی بکار گرفته شود.
نقش مدیر عامل از شرکتی به شرکت دیگر و بسته به اندازه و سازمان، متفاوت است. در شرکت های کوچک‌تر، فعالیت مدیر عامل بیشتر بوده و اغلب نقش بیشتری در شرکت دارد؛ حتی در سطوح پایین‌تر مثل استخدام کارمندان نیز نقش دارد. اما در شرکت های بزرگ‌تر، مدیرعامل اغلب تنها با استراتژی سطح بالای شرکت سروکله می‌زند.
از جمله وظایف مهم مدیرعامل در یک شرکت عبارتند از:
- ایجاد، برقراری ارتباط و اجرای چشم‌انداز شرکت، ماموریت و جهت‌دهی کلی به سازمان
- رهبری توسعه و پیاده سازی استراتژی‌های کلی سازمان
- نظارت بر عملیات کلی سازمان با توجه به جهت تعیین شده در برنامه های استراتژیک
- تعیین مسئولیت‌ها و اختیارات کارکنان و ابلاغ به آنها.
مسئولیت های رئیس هیئت مدیره
رئیس هیئت مدیره، مدیری است که توسط هیئت مدیره شرکت انتخاب میشود و بر جلسات هیئت مدیره نظارت میکند. درواقع میکی از مسئولیت های اصلی رئیس هیئت مدیره این میباشد که مطمئن شود، جلسات به‌درستی و بانظم و مطابق دستور برگزار شود؛ همچنین او در جهت رسیدن به یک توافق عام در تصمیم‌گیری های هیئت مدیره فعالیت میکند. این سمت، با سمتمدیرعامل شرکت کاملا تفاوت دارد. رئیس هیئت مدیره می‌تواند غیراجرایی (پاره وقت) و یا اجرایی (تمام وقت) باشد.
عمده وظایف رئیس هیئت مدیره عبارت است از:
- دعوت هیئت مدیره برای تشکیل جلسه
- ریاست هیئت مدیره
- دعوت مجمع عمومی به نمایندگی از هیئت مدیره
- ریاست مجامع عمومی به عنوان رئیس هیئت رئیسه.
تفاوت وظایف مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره
مدیرعامل به عنوان نقطه اصلی ارتباط بین هیئت مدیره و کارکنان شرکت عمل میکند. هیئت مدیره، موقعیتی دائمی‌تر، بلند مدت‌تر و ساختاری منسجم‌تر نسبت به هیئت رئیسه دارد. چراکه هیئت مدیره در یک جلسه و به موجب صورت‌جلسه و تصمیم اتخاذ شده انتخاب و به مدت 2 سال فعالیت میکند. اما هیئت رئیسه براساس دلایل مختلفی در جلسات مشخص تشکیل شده و پس از خاتمه‌ی ماموریت طبیعتا منحل خواهند شد.
از جمله دیگر تفاوت مسئولیت های مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره شامل موارد زیر میباشد:
وظایف هیئت مدیره:
- اتخاذ تصمیمات عملی
- اتخاذ سیاست‌های عملی
- اطلاع رسانی از روند اجرای سیاست‌ها به هیئت رئیسه
- ارائه توصیه‌ها و پیشنهادات مستند به هیئت رئیسه
- هیات مدیره می‌تواند بیش از یک مدیر عامل برای شرکت انتخاب کند. مدیر عامل را می‌توان از بین اعضای هیات مدیره یا سهامداران شرکت یا خروج از آن انتخاب کرد.
وظایف هیئت رئیسه:
- تایید سیاست‌های کلان شرکت
- تصمیم‌گیری در مورد اهداف و سیاست‌های اصلی شرکت و اتخاذ آن
- پیش‌بینی عملکرد شرکت
- به عنوان یک حامی و پشتیبان خارجی عمل کردن
همچنین از وظایف مهم هیئت مدیره انتخاب شخص مناسب به عنوان مدیر عامل است. این انتخاب باید در جلسه رسمی هیئت مدیره صورت گیرد. اما مدیر عامل تنها وظیفه نظارت بر پروژه های شرکت و جهت دادن به فعالیت های آن میباشد.
مدت مدیریت اعضای هیأت مدیره 2 سال است. از جمله وظایف آن شامل اداره امور کلی شرکت، ارائه گزارش‌های مالی، انجام معاملات، دعوت از سهامداران برای جلسات مجمع، است. اما موضوع فعالیت اعضای هیات رئیسه تنها محدود به جلسه و دستور آن میباشد. مدیر عامل می‌تواند در جلسات هیأت مدیره بدون حق رای، شرکت کند. همچنین در صورتی که از طرف رئیس هیئت مدیره اجازه داشته باشد، در مواقع اضطراری می‌تواند هیئت مدیره را برای تشکیل جلسه دعوت نماید.