سهام ممتاز را حتما در حین انجام پروسه های ثبت شرکت، سرمایه پذیری و یا سرمایه گذاری به گوشتان خورده است. این سهام که به انگلیسی Preferred stock یا Preferred share گفته میشود، سهامیست که به دارنده آن امتیازات ویژهای میدهد. به بیان دیگر نوعی گواهی مالکیت قابل انتقال است که به دارنده آن، حقی محدود و ثابت از دارایی های شرکت میدهد.
در زمان دریافت سود سهام شرکت، اهمیت، ویژگی ها و امتیازات سهام ممتاز نمایان میشود. از جمله میتوان گفت که در این زمان افرادی که دارای این سهام هستند نسبت به دارنگان سهام عادی برای دریافت سود ارجحیت دارند. همچنین معمولا سود بیشتری از سهام عادی به صورت ماهانه یا فصلی به دارندگان Preferred stock پرداخت میشود. درواقع میتوان گفت این سهام ترکیبی از سهام عادی و اوراق بدهی است.
ویژگی های سهام ممتاز
امتیازاتی که به سهام ممتاز تعلق میگیرد عبارتند از:
- عدم پرداخت وجه سهام
- اختصاص سود بیشتر به مالکان سهام ممتاز نسبت به مالکان سهام عادی (درصد بیشتری سود تعلق بگیرد)
- اولویت در دریافت سود
از جمله ویژگی های این سهام، جمع شوندگی آن است. درواقع معمولا شرکت ها در مواقع بحرانی که فشار بر روی شرکت است، پرداخت سود سالیانه به سهامداران را به حالت تعلیق در میآورند. در صورتی که شرکتی 2 سال متوالی به سهامدارن خود سودی را پرداخت نکند، در پایان سال سوم و هنگام پرداخت سود ابتدا باید سود ۲ سال گذشته سهامداران ممتاز و سپس سود سهامداران عادی را پرداخت کند.
علاوه بر آن در زمان انحلال شرکت، سهامداران ممتاز نسبت به سهامداران عادی مقدمتر میباشند. البته پس از منحل شدن شرکت، پرداخت هرگونه سودی به سهامداران پس از آنکه بدهی ها و دیون شرکت تصفیه شد، صورت میگیرد. توصیه میکنیم اعطای امتیاز، هنگام تقسیم دارای شرکت در زمان تصفیه، ترجیحاً سهام ممتاز پرداخت گردد. یا در تقسیم دارایی باقیمانده شرکت، پس از پرداخت بدهی ها، سهم بیشتری به نسبت سهام عادی تعلق گیرد.
موضوعی که باید به آن دقت داشته باشید این است که عدم توانایی شرکت در پرداخت سود به سهامداران ممتاز به معنی ناتوانی شرکت در پرداخت دیونش نیست. چراکه سهامداران ممتاز جزو صاحبان شرکت محسوب میشوند نه طلبکاران آن.
امتیازات مالی و غیر مالی
به طور کلی امتیازات سهام ممتاز هم شامل امتیازات مالی و هم امتیازات غیر مالی میشود. این امتیازات به شرح زیر میباشند:
امتیازت مالی:
- اختصاص درصد معینی از سود به سهامداران ممتاز
- در صورت فقدان سود ، شرکت مقدار معینی به شرکای ممتاز بدهکار باشد.
- اختصاص سود بیشتر از بقیه به سهامداران ممتاز.
- پرداخت مبلغ معینی اضافه بر سود معمولی به سهامداران ممتاز
- اعطای حق تقدم برای طرف معامله شدن با شرکت
- تقدم خرید در سهام جدید
امتیازات غیر مالی:
- دادن حق رای اضافی به سهامداران ممتاز
- اعطای حق انحصاری عضویت در هیات مدیره به سهامداران ممتاز
- دادن حق تصمیم گیری در خصوص برخی مسایل به سهامداران ممتاز
حق رای و تبدیل به سهام عادی
سهامداران ممتاز معمولا حق رای ندارند. درواقع باتوجه به آنکه این سهامداران از امتیازات و ویژگی های مختلفی برخوردار هستند، در عوض آن معمولاً برخی حقوق نظیر حق رأی در مجامع از آنها سلب میشود. برخی از سهامهای ممتاز قابل تغییر میباشند. یعنی میتوانند به تعداد مشخصی سهام عادی تحت یک سری قوانین خاص تبدیل شوند. به عنوان مثال هیئت مدیره میتواند به تغییر سهام رای بدهد یا ممکن است سهم ممتاز در تاریخ مشخصی بهصورت خودکار به سهم عادی تبدیل گردد.
همچنین زمانی که دارنده سهام ممتاز تغییر میکند، هیچ توجیهی برای بقای امتیازات این سهام برای سهامدار جدید نیست. به بیان دیگر با انتقال قهری و یا اختیاری سهم دلیل ترتیب دادن Preferred share از بین میرود. در چنین حالتی معمولاَ در اساسنامه ذکر میشود که در صورت انتقال قهری و یا اختیاری سهام ممتاز، امتیاز این سهام خود به خود از بین رفته و تبدیل به سهام عادی میگردد. درنتیجه باید جزییات امتیاز این سهام را در اساسنامه و اظهارنامه شرکت با تصریح به نحوه انتقال، ارزیابی و از بین رفتن امتیاز آن به وضوح قید نمایید.
تفاوت سهام ممتاز و سهام عادی
همانطور که از محتوای کلی متن متوجه شدیم، سهامداران ممتاز معمولا ادعای بیشتری نسبت به دارایی ها و درآمدهای شرکت دارند. در هنگام رونق و سود توزیع سود شرکت، سهامداران ممتاز بر سهامداران عادی اولویت دارند. همچنین در دوران رکود شرکت نیز، سهام ممتاز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هست. چرا که تا زمانی که شرکت باید تسویه حساب کند و پول همه طلبکاران و صاحبان اوراق قرضه را بدهد، سهامداران عادی تا قبل از اینکه سهامداران ممتاز پرداختی خود را بگیرند، پولی دریافت نخواهند کرد.
سود این سهام متفاوت و بزرگ تر است. به بیان دیگر سود سهام ممتاز معمولا تضمین شده است زیرا سود در فواصل منظم پرداخت می شود. البته این موضوع تنها برای سهامداران این سهام صدق میکند و شامل سهامداران عادی نیست. زیرا پرداخت سود سهامداران عادی به صورت فصلی و سالیانه منوط به تصمیم هیئت مدیره است.
برای اطلاعات بیشتر در این مورد میتوانید به مطلب سهام چیست؟ نیز مراجعه کنید تا با انواع سهام و تفاوت های آن آشنا شوید.